Cổ phiếu là gì? Phân biệt các loại cổ phiếu trên thị trường

Trong những năm trở lại đây, ngày càng có nhiều người quan tâm tới thị trường chứng khoán. Đây được xem là thị trường dễ tham gia và có khả năng sinh lời tốt, tạo ra nguồn thu nhập thụ động. 

Trong đó, cổ phiếu là một sản phẩm chứng khoán cơ bản, được giao dịch một cách phổ biến nhất trên thị trường chứng khoán. Vậy cổ phiếu là gì? Các yếu tố nào ảnh hưởng tới giá cổ phiếu? Cách lựa chọn cổ phiếu tốt nhất để đầu tư?… Hãy cùng TOPI tìm hiểu ngay sau đây nhé!

I. Cổ phiếu là gì?

Cổ phiếu có tên tiếng anh là Stock, là một loại chứng khoán nhằm xác định quyền sở hữu cổ phần của công ty, đơn vị phát hành. Những người nắm giữ cổ phiếu sẽ trở thành cổ đông của công ty, doanh nghiệp phát hành

Ngoài ra, cổ phiếu còn là một lại tài sản chuyển nhượng, có thể chuyển từ chủ sở hữu này sang người sở hữu khác bằng nhiều hình thức như: thừa kế, tặng, thế chấp… Mệnh giá và giá trị của cổ phiếu sẽ bị tác động trực tiếp từ thị trường chung và quan trọng là hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Khái niệm tổng quan về cổ phiếu trên thị trường chứng khoán

Hiện tại thị trường cổ phiếu trong nước có gần 2000 doanh nghiệp được niêm yết trên cả 3 sàn, và con số này sẽ còn tiếp tục tăng lên. Điều này khiến cho các nhà đầu tư mới rất khó khăn và bối rối khi không biết nên chọn cổ phiếu hay nhóm cổ phiếu nào để theo dõi và đầu tư.

Vậy để có thể phân loại các cổ phiếu thành các nhóm nhỏ hơn và có thể xác định khi nào thì nhóm đó nên được lựa chọn trong danh mục “watch list” của bạn, hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây để cùng giải đáp vấn đề này!

Ví dụ về việc đầu tư cổ phiếu

Nhà đầu tư mua 1.000 cổ phiếu của công ty A niêm yết trên sàn chứng khoán với  giá trị tại thời điểm mua là 20.000 đồng/cổ phiếu. Như vậy giá trị cổ phiếu mà nhà đầu tư sở hữu là 1.000 x 20.000 = 20.000.000 đồng.

Sau một thời gian hoạt động cũng như những tác động của thị trường chung, giá trị cổ phiếu mà nhà đầu tư nắm giữ sẽ có sự thay đổi.

– Trong trường hợp công ty làm ăn phát triển, thị trường chung ổn định thì giá cổ phiếu của công ty A lên 50.000 đồng/cổ phiếu. Như vậy giá trị cổ phiếu nhà đầu tư nắm giữ lúc này là 1.000 x 50.000 = 50.000 triệu, nhà đầu tư lãi 30.000 đồng so với lúc mua.

– Tuy nhiên, nếu việc kinh doanh của công ty A gặp sự cố, thị trường chung có biến động mạnh, giá cổ phiếu công ty A giảm còn 10.000 đồng/cổ phiếu. Lúc này giá trị cổ phiếu nhà đầu tư nắm giữ lúc này chỉ có 1.000 x 10.000 đồng/cổ phiếu. Như vậy nhà đầu tư đang bị lỗ.
Qua đây ta cũng thấy được, cổ phiếu là kênh đầu tư dễ tham giá, có khả năng thu về lợi nhuận cao. Tuy nhiên, cũng có những rủi ro khi đầu tư. Vì vậy, hãy lựa chọn kỹ thời điểm và mã cổ phiếu đầu tư phù hợp.

II. Đầu tư cổ phiếu là gì?

Việc đầu tư cổ phiếu hay chơi cổ phiếu là một hình thức đầu tư đang rất được quan tâm hiện nay. Đây là hình thức mua bán cổ phiếu với kỳ vọng tạo ra lợi nhuận từ việc chênh lệch giá cổ phiếu lúc mua vào và lúc bán ra. Thông qua đó, nhà đầu tư sẽ mua ở những thời điểm giá thấp hơn và nắm giữ cổ phiếu, đợi tới lúc giá trị cổ phiếu tăng, khi đó sẽ bán ra nhằm thu được lợi nhuận tốt nhất.

Hình thức đầu tư cổ phiếu đang được nhiều người quan tâm

Để đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư cần phải có tài khoản chứng khoán, tiền đầu tư để thực hiện các giao dịch mua bán trên sàn chứng khoán. Để đầu tư hiệu quả, nhà đầu tư cần phải có kiến thức về thị trường chứng khoán chung, những kiến thức về tài chính, từ đó có thể lựa chọn được những mã cổ phiếu tiềm năng và thực hiện mua bán một cách tối ưu, không bị rơi vào những bẫy thị trường.

III. Những điều cần biết khi đầu tư cổ phiếu

Trước khi tham gia đầu tư cổ phiếu, bạn cần phải nắm được những thông tin cơ bản về thị trường cũng như yếu tố cơ bản khi tham gia giao dịch cổ phiếu.

3.1. Giá cổ phiếu

Giá cổ phiếu là giá trị của cổ phiếu được quy đổi bằng tiền tại một thời điểm nhất định. Giá cổ phiếu có thể thay đổi một cách liên tục bởi nhu cầu thị trường cũng như những yếu tố tác động khác. Trong giao dịch mua bán cổ phiếu, giá của cổ phiếu sẽ được định giá theo nhiều phương pháp khác nhau và theo thỏa thuận giá giữa người mua và người bán.

Mục đích của nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán là lợi nhuận từ chênh lệch giá trị mua và bán. Vì vậy cần phải theo dõi những biến động giá cổ phiếu để đưa ra quyết định đầu tư cho phù hợp.

Việc định giá cổ phiếu sẽ được thực hiện thông qua nhiều cách và nhiều phương pháp khác nhau. Việc của nhà đầu tư và xác định giá cổ phiếu sát nhất với giá trị thực mà nó có.

Giá cổ phiếu là yếu tố mà nhà đầu tư quan tâm nhất khi tham gia giao dịch

Giá cổ phiếu cũng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như sau:

Tác động của thị trường chung: Tác động của thị trường ảnh hưởng rất lớn tới tình hình giá cổ phiếu. Thông qua những phân tích cơ bản, cá nhà đầu tư có thể dự đoán giá cổ phiếu trong tương lai với những tác động tích cực hay tiêu cực của thị trường.

Ví dụ: Tại thời điểm dịch Covid 19 bùng phát, thị trường chung đi xuống, từ đó mà giá cổ phiếu của nhiều công ty, nhiều lĩnh vực cũng bị ảnh hưởng một cách nặng nề.

Tác động từ công ty phát hàng: Một trong những yếu tố cơ bản ảnh hưởng tới giá cổ phiếu là tình hình kinh doanh và phát triển của doanh nghiệp đó. Doanh nghiệp phát hành cổ phiếu có tốc độ phát triển tốt, lợi nhuận doanh nghiệp cao, thì kéo theo đó là giá cổ phiếu tăng. 

Tác động từ nhà đầu tư: Nhà đầu tư là yếu tố điều hướng thị trường khá mạnh. Tâm lý nhà đầu tư không vững sẽ khiến cho giá cổ phiếu biến động một cách khó lường. Tâm lý và nhà đầu tư có thể ảnh hưởng tới tình hình chung của cả thị trường.

3.2. Nơi mua bán cổ phiếu

Việc mua bán cổ phiếu hay giao dịch cổ phiếu được thực hiện trên sàn chứng khoán. Hiện nay, tại Việt Nam có 3 sàn chứng khoán hợp pháp với những mã cổ phiếu được chọn lọc và niêm yết trên các sàn, đó là sàn chứng khoán HOSE, sàn HNX và sàn Upcom.

Để giao dịch cổ phiếu trên sàn, nhà đầu tư cần phải có tài khoản chứng khoán, tài khoản này có thể mở nhanh chóng tại các công ty chứng khoán như SSI, TCBS, VPS… Hiện nay việc giao dịch cổ phiếu vô cùng đơn giản và nhanh chóng.

Sàn chứng khoán là nơi thực hiện các giao dịch mua bán chứng khoán

3.3. Phí giao dịch cổ phiếu

Phí giao dịch là điều mà nhà đầu tư cần nắm được khi tham gia giao dịch cổ phiếu hoặc giao dịch các sản phẩm chứng khoán khác. Điều này quan trọng hơn đối với những người trader, thường xuyên phải giao dịch chứng khoán.

Trước khi giao dịch, bạn cần phải tìm hiểu về thuế, phí giao dịch của từng đơn vị chứng khoán, từ đó lựa chọn đơn vị mở tài khoản chứng khoán phù hợp. Cụ thể các nhà đầu tư cần phải chịu các khoản phí sau:

Thuế lãi: Theo quy định của pháp luật thì nhà đầu tư sẽ mất 0.1%/giá bán chứng khoán, đây được xem là thuế lãi từ việc chuyển nhượng chứng khoán. Khoản thuế này sẽ được công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ khấu trừ.

Phí giao dịch chứng khoán: Mỗi công ty chứng khoán sẽ có mức phí giao dịch khác nhau. Mức phí giao dịch sẽ không được vượt quá 5% giá trị mỗi lần giao dịch

3.4. Quy định về các trường hợp gian lận chứng khoán

Thị trường tài chính nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng, có quy định rất chặt chẽ về các trường hợp gian lận, thao túng nhằm thu lợi nhuận. 

Trong trường hợp phát hiện gian lận trong chứng khoán thì sẽ phải chịu mức phí phạt tối đa khoản thu trái pháp luật hoặc lên tới 3 tỷ đồng nếu không có khoản thu trái phái lập từ hàng vi vi phạm.

Quy định về tình trạng gian lận, lừa đảo trong giao dịch chứng khoán

Bên cạnh đó, những hành vi gian lận có thể phạt hành chính hoặc phạt vào hành vi lừa đảo, gian lận, làm sai thông tin nhằm mục đích riêng…

3.5. Giá tham chiếu, giá sàn, giá sàn cổ phiếu

Những thuật ngữ như giá tham chiếu, giá trần hay giá sàn rất quen thuộc và được sử dụng rất nhiều trong giao dịch chứng khoán. Hãy tìm hiểu về các thuật ngữ này ngay nhé!

Giá tham chiếu hay còn được biết là mức giá cơ sở để tính giới hạn mà giá cổ phiếu dao động trong từng phiên giao dịch. Giá tham chiếu ở các sàn giao dịch có thể khác nhau như:

Sàn HOSE và HNX: Giá tham chiếu là giá tại thời điểm đóng cửa của phiên giao dịch liền kề trước đó

Sàn Upcom: Giá tham chiếu được tính bằng trung bình gia quyền của giá giao dịch thực hiện theo phương pháp khớp lệnh trong ngày giao dịch liền trước đó.

Giá trần là mức giá cao nhất mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua bán trong phiên.

Giá trần = Giá tham chiếu x (100% + biên độ giao động)

Giá sàn là mức giá thấp nhất mà nhà đầu tư có thể đặt lệnh mua bán trong phiên

Giá sàn = Giá tham chiếu x (100% – biên độ dao động)

Chú ý: Biên độ giao động giữa các sàn cũng có sự khác nhau, sàn HOSE là 7%, sàn HNX là 10% và Upcom là 15%.

IV. Các loại cổ phiếu trên thị trường

4.1. Cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi

Cổ phiếu phổ thông – đôi khi được gọi là cổ phiếu thường – đại diện cho quyền sở hữu một phần vốn góp của công ty. Sở hữu cổ phiếu thường cho phép nhà đầu tư được hưởng lợi nhuận biến động dựa trên lợi nhuận công ty tạo ra, khoản lợi nhuận này thường được phân phối dược dạng cổ tức.

Nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu thường có quyền biểu quyết để bầu ra hội đồng quản trị của công ty và các chính sách lớn của công ty như mua bán sáp nhập công ty khác.

Trong trường hợp công ty đó phá sản, nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu thường sẽ được hưởng quyền lợi dựa trên phần tài sản thanh lý, nhưng chỉ sau khi các chủ nợ và những cổ đông nắm giữ cổ phiếu ưu đãi được thanh toán. Cổ phiếu thường còn đóng vai trò như một khoản thưởng cho sự đóng góp của ban điều hành và nhân viên (cổ phiếu ESOP).

Cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu phổ thông

Mặt khác, cổ phiếu ưu đãi, cho phép nhà đầu tư được trả cổ tức một cách đều đặn trước khi lợi nhuận được phân phối cho cổ đông thường. Như đã đề cập ở trên, cổ đông nắm giữ cổ phiếu ưu đãi được thanh toán lợi ích trước các cổ đông phổ thông trong trường hợp công ty phá sản.

Tuy nhiên cổ phiếu ưu đãi không có quyền biểu quyết và cũng như khó có lợi nhuận từ lãi vốn khi không được mua bán trên sàn như cổ phiếu phổ thông. Đây sẽ là một lựa chọn phù hợp với những nhà đầu tư tìm kiếm thu nhập đều đặn ngoài trái phiếu.

4.2. Cổ phiếu tăng trưởng so với cổ phiếu giá trị

Như tên gọi của chúng cho thấy, cổ phiếu tăng trưởng đề cập đến các cổ phiếu được kỳ vọng sẽ tăng trưởng với tốc độ nhanh hơn so với thị trường chung. Nói một cách học thuật hơn thì các cổ phiếu tăng trưởng có xu hướng hoạt động tốt hơn trong “giai đoạn kinh tế mở rộng” và “lãi suất thấp”.

Ví dụ, cổ phiếu công nghệ như FPT tăng trưởng tốt hơn đáng kể trong những năm gần đây, được thúc đẩy bởi sự mở rộng mạnh mẽ của nền kinh tế và khả năng tiếp cận nguồn vốn rẻ. 

Sự khác biệt lớn giữa cổ phiếu giá trị và cổ phiếu tăng trưởng

Ngược lại, cổ phiếu giá trị giao dịch ở giá thấp hơn so với lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh của công ty có thể tạo ra, những cổ phiếu này thường được thị trường định giá ở mức hấp dẫn hơn so với ngành chung do chưa nhiều người phát hiện được tiềm năng của nó.

Các cổ phiếu giá trị – chẳng hạn như tài chính, năng lượng, bất động sản – có xu hướng hoạt động tốt hơn trong giai đoạn kinh tế phục hồi, vì các công ty này thường tạo ra các dòng thu nhập đáng tin cậy trong khi giá của chúng đang bị đánh giá thấp. 

4.3. Cổ phiếu thu nhập

Cổ phiếu thu nhập là cổ phiếu trả cổ tức cao hơn thị trường một cách đều đặn từ nguồn lợi nhuận hoặc tiền mặt dư thừa của công ty.

Thông thường, những cổ phiếu này nằm ở trong lĩnh vực tiện ích, đặc điểm của các doanh nghiệp này là có độ biến động thấp và ít tăng vốn hơn so với cổ phiếu tăng trưởng, làm cho chúng phù hợp với những nhà đầu tư có mức độ ngại rủi ro cao, những người tìm kiếm nguồn thu nhập đều đặn. 

Cổ phiếu thu nhập được trả cổ tức rất cao trên thị trường

4.4. Cổ phiếu Blue-chip

Cổ phiếu blue-chip là những công ty lâu đời và có giá trị vốn hóa lớn. Các công ty này có thành tích dài thành công trong việc tạo ra thu nhập một cách đáng tin cậy và dẫn đầu ngành hoặc lĩnh vực của họ.

Các nhà đầu tư thận trọng có thể cân nhắc danh mục đầu tư của mình vào các cổ phiếu blue-chip, đặc biệt trong những giai đoạn biến động cao. Có thể dễ dàng tìm thấy các cổ phiếu blue-chip trong rổ chỉ số VN30.

Cổ phiếu Blue-chip là những cổ phiếu có giá trị vốn hóa cao nhất thị trường

4.5. Cổ phiếu chu kỳ và cổ phiếu không theo chu kỳ

Cổ phiếu chu kỳ chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi hoạt động của nền kinh tế chung và thường tuân theo các chu kỳ thị trường: mở rộng, chậm lại, suy thoái và phục hồi.

Các cổ phiếu này thường biến động nhiều hơn và cho hiệu suất tốt hơn các cổ phiếu khác trong thời điểm nền kinh tế tăng trưởng mạnh lên khi người tiêu dùng có thu nhập cao hơn, từ đó chi tiêu tiêu dùng nhiều hơn .

Ví dụ về cổ phiếu theo chu kỳ bao gồm những doanh nghiệp sản xuất như Tập đoàn Hòa Phát (HPG) hay Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (DPM). 

Cổ phiếu chu kỳ và loại cổ phiếu không theo chu kỳ

Mặt khác, cổ phiếu không theo chu kỳ thường nằm trong các ngành “chống suy thoái”, những cổ phiếu này có xu hướng hoạt động tốt một cách đều đặn bất kể nền kinh tế. Cổ phiếu không theo chu kỳ thường tốt hơn cổ phiếu chu kỳ trong nền kinh tế suy thoái. 

4.6. Cổ phiếu phòng thủ

Cổ phiếu phòng thủ là những cổ phiếu thường mang lại lợi nhuận đều đặn trong hầu hết các điều kiện kinh tế và môi trường thị trường chứng khoán. Các công ty này thường bán các sản phẩm và dịch vụ thiết yếu, chẳng hạn như sản xuất mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, chăm sóc sức khỏe và tiện ích.

Cổ phiếu phòng thủ có thể giúp bảo vệ danh mục đầu tư khỏi bị thua lỗ trong thời gian thị trường gặp sự kiện bán tháo hoặc thị trường giá xuống (down trend). Cổ phiếu phòng thủ cũng có thể là cổ phiếu giá trị, cổ phiếu thu nhập, cổ phiếu không theo chu kỳ hoặc cổ phiếu blue-chip. 

Cổ phiếu phòng thủ mang lại lợi nhuận đều cho thị trường

4.7. Cổ phiếu IPO

Khi một công ty cổ phần muốn phát hành cổ phiếu ra công chúng và trở thành một công ty đại chúng, công ty sẽ phát hành cổ phiếu thông qua 1 “đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng” (IPO). Cổ phiếu được bán trong đợt IPO thường được phân phối với mức giá nhỏ hơn giá cổ phiếu khi thực hiện niêm yết lên sàn giao dịch chứng khoán.

Các cổ phiếu IPO này cũng có thể bị hạn chế giao dịch trong 1 khoảng thời gian để ngăn các nhà đầu tư bán tất cả cổ phiếu của họ khi cổ phiếu bắt đầu giao dịch.

4.8. Cổ phiếu Penny

Cổ phiếu penny là những cổ phiếu có giá thị trường ở mức dưới 10,000 đồng và được coi là có tính đầu cơ cao. Có nhiều cổ phiếu penny được giao dịch trên 3 sàn giao dịch lớn, nhưng cũng rất nhiều cổ phiếu giao dịch thông qua một thị trường mở (OTC).

Các nhà đầu tư nên cân nhắc kỹ trước khi thực hiện đầu tư vào những cổ phiếu này do nó có mức biến động giá cao cùng mới mức thanh khoản thường ở mức thấp.

Cổ phiếu Penny là những loại cổ phiếu có tính đầu cơ cao và độ rủi ro cũng lớn

Cổ phiếu penny được truyền cảm hứng mạnh mẽ trong cộng đồng đầu tư sau khi bộ phim ” The Wolf of Wall Street ” được phát hành, một bộ phim kể về một cựu nhân viên môi giới chứng khoán đã thực hiện một vụ lừa đảo bằng cổ phiếu penny. 

4.9. Cổ phiếu ESG

Các cổ phiếu được gọi là cổ phiếu ESG (môi trường – xã hội – quản trị doanh nghiệp) nhấn mạnh đến việc bảo vệ môi trường, công bằng xã hội và thực hành quản lý đạo đức. Ví dụ: cổ phiếu ESG có thể là một công ty đồng ý giảm lượng khí thải carbon của mình với tốc độ lớn hơn các mục tiêu quốc gia và ngành hoặc một công ty sản xuất năng lượng tái tạo.

Cổ phiếu ESG đã trở nên phổ biến và trở thành “trend” với thế hệ millennials trong những năm gần đây – một thế hệ có ý thức xã hội, những người có nhiều khả năng đầu tư vào những thứ họ tin tưởng và ủng hộ.

Tìm hiểu thêm: https://topi.vn/co-phieu-midcap.html

V. Lợi ích khi mua cổ phiếu

Cổ phiếu là một trong những sản phẩm giao dịch phổ biến nhất trên sàn chứng khoán. Việc đầu tư cổ phiếu mang lại nhiều lợi nhuận cho nhà đầu tư như sau:

Khả năng sinh lời nhanh và trong dài hạn

Cổ phiếu được xem là cách doanh nghiệp huy động vốn từ các nhà đầu tư cá nhân nhằm phục vụ cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Về lâu dài, số vốn này sẽ được sử dụng nhằm mở rộng kinh doanh, phát triển doanh nghiệp… sinh ra lợi nhuận trong dài hạn. Từ đó nhà đầu tư sẽ được hưởng lợi nhuận từ sự phát triển của công ty.

Tính thanh khoản cao

Không giống như đầu tư bất động sản, đầu tư chứng khoán có tính thanh khảo cao hơn rất nhiều, từ đó mang lại sự an toàn hơn cho các nhà đầu tư. Với mỗi phiên giao dịch hàng nghìn tỷ đồng, người chơi có thể dễ dàng đặt lệnh mua và lệnh bán một cách đơn giản.

Đầu tư linh hoạt

Trên thị trường có rất nhiều mã cổ phiếu cho nhà đầu tư lựa chọn, nhà đầu tư có thể thoải mái lựa chọn mã cổ phiếu phù hợp và có tiềm năng trên thị trường. 

Hi vọng những thông tin mà TOPI mang đến cho bạn về khái niệm cổ phiếu cũng như các loại cổ phiếu phổ biến trên thị trường sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan về chứng khoán cũng như có thêm những kiến thức thú vị về đầu tư. Bạn hay cùng theo dõi website: https://topi.vn/ để cập nhật thêm nhiều kiến thức về đầu tư tài chính bổ ích nhé!